Pap smear taramalarında anormal hücrelere rastlandığında smear’e ek incelemeler yapmak gerekebilir. Bunlar, kolposkopi denilen optik bir büyüteçle rahim ağzının yakından incelenmesi, bozulma alanının tesbit edilerek gerekirse HPV virüsü araştırmak için yeni bir smear alıp genetik laboratuvara gönderilmesi, şüpheli alandan biopsi yapılması gibi incelemelerdir. Bu incelemeler sonunda rahim ağzındaki hastalıklı bölgenin yoğurdun kaymağını alır gibi yüzeyel, bazen de daha derine giden bir koni şeklinde çıkarılması gerekebilir. Rahim Ağzı Hücre Bozukluları hafif (CIN 1), ve orta (CIN2), ağır (CIN 3) ve sonrasında invazyon yapmayan (insitu) kanser, nihayetinde bazal tabakaya aşmış invazif kanser olarak değerlendirilir. Bir başka sınıflamada CIN yerine LGSIL-düşük dereceli lezyon ve HGSIL-yüksek dereceli lezyon olarak rapor edilebilir.
Konizasyon bistüri ile yapıldığında (soğuk konizasyon), genellikle rahim ağzında dikişlerle ortaya cıkan açıklığın kapatılması gerekir, bu kanamayı önlemek için de gereklidir. Soğuk konizasyon, genellikle ilerlemiş vakalarda uygulanır. Hafif bozukluklar genellikle kendiliğinden geçseler de, orta ve ağır dereceli bozukluklar cerrahi olarak çıkartılmayı gerektirebilir.
Leep (Loop electrosurgical excision procedure), elektrik enerjisi kullanılarak yapılabildiği gibi, bizim tercihimiz daha az yanık olması ve çıkarılan parçanın patolojik incelemeye daha uygun olması nedeniyle radyofrekans dalgalarını kullanan cihazla yapılanıdır.
İşlem sırasında ince bir tel ile doku kesilerek yerinden çıkarılır, geride kalan boşluktaki kanamalar topuz başlı bir kalemle dağlanır. İşlem toplam 5dakika kadar sürer, lokal anestezi ile de yapılabileceği gibi hasta konforu açısından kısa süreli uyutarak yapılması da uygun olabilir.
İşlem sonrası antiseptik bir vajinal fitil 2 hafta kadar kullanıp kontrole gelir, 2 hafta cinsel ilişki, deniz, havuz yasak olup, başka herhangi bir kısıtlama yoktur. Operasyon sonrası hafif kanlı-sulu bir akıntı olması normaldir. Normalden fazla bir kanama olursa (adetten fazla, uzayan) doktorun görmesi gerekir. Operasyon sonrası kanama ve enfeksiyon gibi komplikasyonlar düşünülse de oldukça nadirdir. İşlem sonrası 1 saat takip edilen hasta taburcu edilip günlük hayatına dönebilir. Çıkarılan materyal patolojiye incelemeye gönderilir. Önce 3 ay, sonra 6 ay ara ile smear testi tekrarlanır.